Ik zal nooit de mooie en wijze woorden van mijn moeder vergeten die ze uitsprak op haar sterfbed toen ik haar vroeg of ze het moeilijk vond om ons los te laten.
‘Weet je lieverd, het leven is eigenlijk een aaneenschakeling van kleine momenten van verlies en rouw. Iedere dag van jouw bestaan is naast alle vreugde eigenlijk ook een oefening in loslaten geweest. Na negen maanden kwam je uit mijn buik en waren we niet meer een. Dan komen de eerste stapjes, het uitzwaaien bij de peuterschool, je eerste logeerpartijtje, je eerste reis alleen, het niet meer alles delen. En zo is iedere dag een nieuwe geboorte en een sterven tegelijk.
De dood van mijn moeder als keerpunt
Ik was 33 jaar toen mijn moeder plotseling ernstig ziek werd en 35 jaar toen ze ondanks een succesvolle operatie en chemotherapie na een intensief ziekbed overleed aan de gevolgen van alvleesklierkanker.
Dit bleek voor mij een keerpunt in mijn leven, zoals dat vaak gaat met een ingrijpende gebeurtenis of verlies. Het was voor mij een proces van wedergeboorte en diep sterven tegelijk. Enerzijds werd mijn focus heel helder. Ik verliet mijn toenmalige baan om intensieve mantelzorg te kunnen verlenen. En om eindelijk mijn diep gekoesterde wens, mijn passie en mijn talent te volgen: zingen en zangeres worden. Daar had ik tot dan toe niet de moed voor gehad.
Zingen was voor mij een vorm van aarding en een manier om mijn emoties en gevoelens te laten stromen. Het bleek mijn lifeline in de periode van rouw om het verlies van mijn moeder met wie ik zo close was. Een periode die drie jaar heeft geduurd, waarin ik aan het overleven was, waarin ik me heel erg verloren voelde en op enig moment zelfs heel onverschillig werd. Het maakte me eigenlijk niet zoveel meer uit of ik nou leefde of dood was. Onbewust raakte dat aan een eerder trauma als kind: waar is thuis? Bij de levenden of de doden? Want ook als klein meisje was ik erg in de war. Zo bleek in een familieopstelling jaren later. Hoorde ik nu bij de zeven kindjes (de zes miskramen en het doodgeboren jongetje die mijn moeder na mijn geboorte kreeg) in de niet fysieke wereld of bij de levenden hier op Aarde?
In die zin was het overlijden van mijn moeder achteraf gezien dan ook een posttraumatische depressie, waarin muziek steeds mijn redding bleek. Zingen was mijn manier om te vechten voor mijn leven, want “het tegenovergestelde van depressie is expressie” aldus Edith Egel, de Amerikaanse psychotherapeut en holocaustoverlevende.
Rouw als spiralende cirkel
Mijn ervaring van verlies en rouwverwerking is dat het geen lineair proces is en geen eindpunt als zodanig kent. Het is eerder een spiralende cirkel, een vortex wat naar een middelpunt toe beweegt. Het is een gegeven dat je met je meedraagt in de tijd, wat verbonden is aan jouw lot.
Als mens, zo diep verbonden met Moeder Aarde, hebben ook wij cycli te doorlopen, of we dat nu willen of niet. De herfst volgt onherroepelijk op de zomer en de lente zal niet eerder beginnen voordat de winter ‘genomen’ is. In zekere zin zou je kunnen zeggen dat als je je levenslot (met alles wat daarbij hoort, inclusief verlies) niet volledig neemt, je ook niet je volledige potentie kunt leven.
Een verlies moet dus ‘genomen’ worden, dat wil zeggen werkelijk gezien en aanvaard worden. Je kunt er niet omheen, niet onderdoor en niet overheen. Je kunt er zelfs niet dwars doorheen. Je kunt er wel mee cirkelen. Het mag ‘rond’ gemaakt worden en middelpuntvliedend zijn. Wat je daarvoor nodig hebt is tijd, een veilige bedding en de moed (courage komt van het woord ‘coeur’ oftewel ‘hart’) om liefdevol aanwezig te zijn bij de pijn, het verdriet, de onmacht, de boosheid en de leegte. Alleen als iets rond is kun je als het ware een volgend niveau binnenstappen in de spiralende cirkel vanuit een nieuw bewustzijn in een hogere frequentie. Stel je maar eens een wenteltrap voor. Het is spannend om de trap af te lopen op weg naar beneden. Wat ga je er vinden? Onderweg kom je allerlei emoties tegen, die in intensiteit -als eb en vloed – toe en afnemen. Je daalt als het ware af naar het hart van het verlies, richting het oog van de storm. In dat hart is liefde en in het oog heerst rust. Dat is de schat die je zult vinden als je deze reis aangaat. Want alles wat werkelijk gezien en geëerd is met liefde en compassie kan transformeren, integreren en berusten. Het verlies reist dan-getransformeerd, geïntegreerd en aanvaard- met je mee op je verdere levenspad zonder dat het op de voorgrond hoeft te treden en zonder dat het je blokkeert om in vreugde en op blijmoedige wijze je levensdraad weer op te pakken. Het leven wat daarop volgt is niet nieuw, maar wel vanuit een ander perspectief.
Hou me vast, ik laat je los
Heb je ook een diep verlies geleden dat nog rouw en ering nodig heeft voor jou om je levensdraad weer op blijmoedige wijze op te kunnen pakken? Wees welkom voor één of meerdere ‘hou me vast, ik laat je los’ sessies.